Vai trò của màu sắc trong kiến ​​trúc: Hiệu ứng kích thích tâm lý và thị giác

Quan điểm về màu sắc của chúng ta sẽ chịu trách nhiệm cho một loạt kích thích trong mối quan hệ tâm lý về tiềm thức lẫn ý thức của không gian tâm lý con người. Mặc dù mắt người nhận biết được vô vàn màu sắc và các màu sắc đó luôn biến đổi dựa trên mối tương quan giữa ánh sáng và góc nhìn. Vậy chúng ta đã bao giờ tự hỏi vai trò của các bảng màu sắc sẽ giúp gì trong kiến trúc? 

Màu sắc là một trong các yếu tố tạo nên một công trình kiến trúc cũng như việc áp dụng các bảng màu vào không gian sao cho phù hợp với con người. Theo Israel Pedrosa, "một cảm giác đầy màu sắc được tạo ra bởi các sắc thái của ánh sáng khúc xạ hoặc phản xạ bởi một vật liệu, thông thường từ màu sắc được chỉ định cho những sắc thái có chức năng kích thích trong sự cảm thụ màu sắc".

Nhập nội Tấm bia Flickr Pov. Licença CC BY-SA 2.0. Hình ảnh Casa Gilardi / Luis Barragánbình ảnh tại đây

Mỗi màu sắc được liên kết với những cảm xúc khác nhau, việc sử dụng màu sắc trong thiết kế có thể ảnh hưởng đến cảm xúc và tâm trạng của những người xem các bảng màu đó. Sử dụng màu sắc một cách tinh tế có thể cải thiện trải nghiệm của người dùng và tăng các hành vi theo mong muốn một cách đáng kể. Tuy nhiên, ý nghĩa của màu sắc có thể thay đổi theo từng nền văn hóa, theo từng cá nhân, theo tiềm thức, theo độ tuổi… Vì vậy, khi cân nhắc về màu sắc trong thiết kế, chúng ta thường không thể thỏa mãn nhu cầu của từng cá nhân mà buộc phải hướng tới những trải nghiệm về màu sắc ảnh hưởng đến đại đa số người dùng theo cùng một cách.

Tiếp đến hãy xem qua một vài kiến trúc sư nổi tiếng trong lịch sử kiến trúc. Về tác phẩm của Luis Barragán, màu sắc thể hiện sự tinh tế trong không gian như một yếu tố gợi lên cảm xúc, trong khi Siza Vieira tuân thủ sự bất sắc của các bề mặt. Và Lina Bo Bardi sử dụng màu đỏ trong một số yếu tố kiến trúc, sau đó là Legorreta áp dụng màu sắc rực rỡ, được lấy cảm hứng từ văn hóa Mexico.

Các tác phẩm của Luis Barragán

Luis Barragán chưa bao giờ e dè với màu sắc. Ông là tận dụng tối đa màu sắc và những họa tiết độc đáo, được sắp xếp để tương tác với ánh sáng theo nhiều góc độ khác nhau. Những màu sắc sống động, truyền cảm và khả năng tận dụng không gian và ánh sáng của ông được truyền cảm hứng từ văn hóa quê nhà Mexico kết hợp với phong cách châu Âu mà ông quan sát được trong những chuyến du lịch của mình.

Khách sạn Camino tại Mexico City được thiết kế bởi kiến trúc sư Ricardo Legorreta. 

Ricardo Legorreta là người tiếp tục phong cách của kiến trúc sư Luis Barragan (mất năm 1988). Giống như Kiến trúc sư Barragan ông sử dụng màu sắc rực rỡ, những mảng tường lớn, sân trong, cửa sổ hình học để tương tác với ánh sáng mặt trời phong phú tại Mexico.

Lina Bo Bardi sử dụng màu đỏ trong một số yếu tố kiến trúc

Kiến trúc sư kiêm nhà thiết kế người Ý Lina Bo Bardi (1914 – 1992) thấu hiểu rằng sự tương tác của con người mới mang đến ý nghĩa cho thiết kế. Chính vì vậy, toàn bộ công trình đều đặt con người vào vị trí trung tâm. Những sáng tạo đầy sức sống của bà được truyền cảm hứng từ sự tương tác giữa con người với con người, con người với thiên nhiên, không gian công cộng lẫn riêng tư.

Qua những tác phẩm thiết kế trên ta thấy nhận định màu sắc sẽ không tồn tại nếu không có sự hiện diện của ánh sáng. Như Israel Pedrosa đã nói trong cuốn sách Da Cor À Cor Inexistente của mình, "Màu sắc không có sự tồn tại vật chất, nó chỉ là cảm giác được tạo ra bởi một số tổ chức thần kinh nhất định dưới tác động của ánh sáng, với độ chính xác cao và hành động bị kích thích bởi tác động của ánh sáng lên cơ quan thị giác". Màu sắc có liên quan mật thiết đến các kích thích tâm lý và có thể được sử dụng kết hợp với khối lượng và hình dạng của mỗi dự án.

Trong các dự án xây dựng dành cho trẻ em, màu sắc được sử dụng để thúc đẩy sự phát triển tâm lý và giác quan của trẻ. Ví dụ, sau đây là những điểm nổi bật: Trường Cao đẳng ở Alto de Pinheiros của các kiến trúc sư của Base Urbana + Pessoa Arquitetos; Trường tiểu học Prestwood của De Rosee Sa; và trường mẫu giáo 'Els Colors' của RCR Arquitectes.

Trường mẫu giáo Suwalki của Xstudio, Suwalki, Ba Lan

Trường tiểu học Prestwood của De Rosee Sa

Một chiếc cầu vồng bằng ván gỗ được sử dụng làm họa tiết trang trí xung quanh trường mầm non Preschool tại Vương Quốc Anh chính là điểm nhấn cho không gian vui tươi này. Mỗi tấm ván có kích thước khác nhau tạo ra cảnh quan hữu cơ xung quanh rìa của cấu trúc. Nội thất được thiết kế kín đáo hơn nhưng vẫn duy trì sự kết nối với màu sắc của mặt tiền với các hộp lưu trữ đầy màu sắc. Không gian có nhiều loại cửa sổ và cửa sổ trần, đón nhiều ánh sáng mặt trời chiếu vào tấm ván ép.
 

Trường mẫu giáo 'Els Colors' của RCR Arquitectes

Trong các dự án bệnh viện hoặc lĩnh vực y tế, màu sắc được sử dụng như một yếu tố bổ sung cho việc phục hồi chức năng của bệnh nhân, chẳng hạn như trong Quỹ Esther Koplowitz dành cho bệnh nhân bại não, được thiết kế bởi Hans Abaton và Bệnh viện Nhi đồng Nemours, được thiết kế bởi Stanley Beaman & Sears.

Trung tâm bảo trợ trẻ em Madrid

Dưới đây là các mối liên hệ dựa theo màu sắc, từ đó đánh giá tác động hiệu ứng khác nhau tới không gian kiến trúc.

Màu xanh dương: Truyền cảm giác tích cực, tự tin và an toàn. Nó thường được sử dụng trong không gian thương mại và kinh doanh, chẳng hạn như các cơ quan ngân hàng, văn phòng và công ty.

Các cơ quan ngân hàng, văn phòng… thường sử dụng màu xanh

Màu vàng: Miêu tả sự lạc quan, tò mò, vui vẻ và bầu không khí tươi sáng. Nó thường được sử dụng trong không gian thương mại hoặc nhà hàng để thu hút sự chú ý của người đi bộ.

Trung tâm mua sắm thường sử dụng màu vàng

Màu đỏ: Màu này thể hiện năng lượng, sự phấn khích, xung động. Do đó, nó thường được sử dụng trong các không gian thương mại, chẳng hạn như cửa hàng hoặc cửa hàng thức ăn nhanh, vì nó kích thích người tiêu dùng.

Màu đỏ thường được sử dụng trong các cửa hàng thức ăn nhanh

Màu xanh lá cây: Gợi lên sự bình tĩnh, yên tĩnh, thanh thản và hạnh phúc. Nó thường được sử dụng trong các không gian liên quan đến sức khỏe và hạnh phúc, chẳng hạn như bệnh viện và trung tâm thư giãn.

Màu xanh lá thường được sử dụng trong các bệnh viện, văn phòng

Màu cam: Kết quả của sự kết hợp giữa màu vàng và đỏ, màu cam thể hiện ý tưởng về cường độ, sự sáng tạo, hưng phấn và nhiệt tình. Nó thường được sử dụng trong môi trường sáng tạo, chẳng hạn như văn phòng, studio và trường học. Nếu được sử dụng cùng với màu xanh, nó truyền tải ý tưởng về sự bốc đồng và tin tưởng, và do đó được các cơ quan và văn phòng ngân hàng áp dụng.

Màu cam thường được sử dụng trong môi trường sáng tạo

Màu tím: Màu tím có bước sóng ngắn hơn cả màu xanh lam nên có thể tạo cho người dung một cảm giác mềm mại và thư giãn hơn cả màu xanh lam, đặc biệt với bước sóng ngắn nên nó có thể sử dụng cho môi trường có ánh sáng khuếch tán tốt. Màu tím neon, đặc biệt là đèn tím neon thể hiện sự vui nhộn, tươi sáng và thú vị từ đó có thể tạo ra ấn tượng lâu dài nhờ những nét đặc trưng dễ nhận biết của màu tím

Màu tím truyền tải được hạnh phúc, bình tĩnh và sự mềm mại

Trong các dự án đô thị, màu sắc đôi khi được sử dụng để khôi phục sự sống động và cải tạo không gian đã xuống cấp, chẳng hạn như sự can thiệp của làng Kampung Pelangi, ở Indonesia và công viên Superkilen của công ty BIG của Đan Mạch, sử dụng một lượng màu đáng kể để tạo ra một "bản sắc không gian".

Công viên Superkilen, Copenhagen, Đan Mạch kéo dài hơn 800 m nằm gần khu dân cư đa sắc tộc Norrebro

Màu sắc trong kiến trúc không chỉ làm đẹp cho không gian mà còn có những tác động nhất định đến tâm lý và sức khỏe của gia chủ. Hiểu rõ ý nghĩa và cảm xúc màu sắc mang lại sẽ giúp bạn tạo nên một không gian hài hòa và phong cách. Với mỗi màu đơn sắc thường mang lại cho người dùng cảm giác riêng biệt, từ việc bồn chồn lo lắng tới màu của hạnh phúc… Để có thể tận dụng tối đa ưu điểm của màu sắc và giảm thiểu tác động tiêu cực mà màu sắc mang lại thì quá trình thiết kế phải được xem xét kỹ càng, đánh giá nhiều yếu tố, từ đó kết hợp giữa màu sắc vật liệu và ánh sáng để có thể tạo ra ngôi nhà với hiệu ứng mong muốn phù hợp yêu cầu của người xây dựng.